Terug naar inzichten

Strategie en beleidsplanning in de publieke en private sector worden vaak over een andere kam geschoren. In de private sector gaat het over competitiviteit, five forces, value curves, red & blue ocean strategieën en ga zo maar door. Hoewel het evenwicht tussen een gekwantificeerde en kwalitatieve benadering niet steeds gemakkelijk te vinden is, is het onze ervaring dat strategie in de private sector meer een gekwantificeerd gegeven is dan dat dit in de publieke sector het geval is. In de publieke sector komen we vaker tools als SWOT analyse, PESTEL en zelfs het 7S model van McKinsey tegen om vorm te geven aan strategie, beleidsplanning en omgevingsanalyses. De resultaten van deze oefeningen zijn eerder kwalitatief beschrijvend en focussen vaak op specifieke thema’s binnen een overheid.

België is een complex land als het op overheidsstructuren aankomt. We zijn er dan ook geen voorstander van de competitiviteit tussen regionale of lokale overheden te gaan stimuleren. Het organiseren van ‘fiscale prijsoorlogen’ tussen regio’s of steden en gemeenten kan niet alleen op regionaal en lokaal niveau nefaste gevolgen hebben, maar kan tevens de nationale economie ernstig schaden. Toch kan een meer gekwantificeerde competitiviteitsanalyse voor bijvoorbeeld lokale besturen van bijzondere waarde zijn. Elke stad of gemeente heeft een aantal unieke karakteristieken die kunnen versterkt worden om vanuit het unieke een ‘competitief voordeel’ te creëren voor de inwoners van die stad of gemeente. Dit betekent niet een zero sum benadering waarbij omliggende steden en gemeenten elkaar gaan beconcurreren tot het einde. Wel zorgt dit voor het versterken van de unieke positie van elke stad of gemeente waardoor de waarde voor inwoners toeneemt. Tevens kan deze meer gekwantificeerde benadering aangewend worden om eventuele fusies tussen gemeenten te objectiveren.

De gevolgen van de huidige benadering

In onze samenwerking met verschillende lokale besturen stellen we vandaag vast dat er sterk wordt ingezet op de meer kwalitatief beschrijvende benaderingen zoals SWOT of PESTEL. Deze zorgen voor creativiteit en tal van ideeën binnen een specifiek domein. Dat kan – gelet op de snelheid waarmee onze maatschappij verandert – alleen maar worden toegejuicht. Toch zijn er ook minder positieve gevolgen aan deze benadering. De kwalitatief beschrijvende benadering zorgt in de praktijk vaak voor een gebrek aan focus, geen overkoepelende strategie voor de ganse stad of gemeente, onbeheersbaar veel doelstellingen, het missen van targets en geen koppeling tussen de doelen en de vaardigheden die nodig zijn om die doelen te halen. We stellen in de praktijk vast dat dit in een aantal gevallen leidt tot onvoorziene kosten, frustraties bij medewerkers, moeilijkere samenwerking tussen bestuur en administratie en onnodige investeringen in activiteiten zonder impact.

Wetenschappelijke studies van onder meer Michael Porter en Chan Kim tonen aan dat organisaties die inzetten op het vinden van een unieke strategie – hetzij door competitiviteit, hetzij door het creëren van zogenaamde blue oceans – uitzonderlijke resultaten halen. Wat ons betreft kunnen benaderingen als five forces, competitiviteitsanalyse of het four action framework ook voor overheden van grote waarde zijn.

Hoe kan Moniquet & Company u van waarde zijn? Wij luisteren graag naar uw uitdagingen.

Kan u zich een situatie voorstellen waarin de strategische keuzes die u voor een stad of gemeente maakt economisch onderbouwd zijn, zekerheid over resultaten en uitvoering geven en die de positieve impact voor de inwoners van die stad of gemeente zou garanderen? We stellen vast dat vragen als ‘wat is de waarde die u als organisatie voor uw inwoners vandaag laat liggen’ of ‘wat is de unieke positie van de stad of gemeente’ nog te vaak onbeantwoord blijven. Bij Moniquet & Company zetten we daarom in op een meer gekwantificeerde benadering die vanuit de objectiviteit en de praktijk de strategische keuzes blootlegt die een stad of gemeente kan maken.

Hoe meerwaarde creëren met een gekwantificeerde benadering

Goed onderbouwde strategische meerwaarde begint bij focus. Daarom is het essentieel van bij de start van omgevingsanalyses of beleidsplanning een aantal duidelijke targets voorop te stellen die doorheen de analyse getoetst zullen worden. Vragen als ‘wat is de relatieve positie van mijn lokaal bestuur’, ‘wat is de relatieve macht van inwoners in mijn lokaal bestuur en wat is hiervan de impact op onze dienstverlening’ of ‘wat is de impact van (kwantitatief en objectief vastgestelde) omgevingsaspecten op de dienstverlening en de organisatie’ kunnen voor die focus zorgen.

Idealiter bouwt u vervolgens een aantal hypothesen rond de targets die u vooropstelt en die u zal toetsen tijdens de analyses. Bij Moniquet & Company hebben we vastgesteld dat inzetten op een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve analyses tot de beste resultaten leidt. Bijkomend adviseren we in eerste instantie niet domeinspecifiek te werken. Hoewel het domeinspecifieke vergeleken kan worden met het onderscheid tussen business en corporate strategy in de private sector, raden we aan te starten met het ‘corporate’ gegeven. Het is immers belangrijk de unieke strategie te detecteren die waarde zal leveren voor alle inwoners. Vanuit die ‘kapstok’ kan vervolgens per ‘business unit’ of domein een strategie op maat worden uitgewerkt.

Om tot gekwantificeerde en geobjectiveerde dataverzameling te komen kan de five forces en competitiviteitsanalyse perfect worden toegepast op de wereld van lokale overheden. Door strategisch economisch te analyseren wat de relatieve positie van de organisatie is in termen van klanten, leveranciers, diensten en producten, uniciteit en omringende gemeenten kunnen inzichten worden verworven in de sturende elementen die succes bepalen voor het lokale bestuur in kwestie. Dit wordt best aangevuld met een objectieve analyse van de relatieve prijs (inkomsten) en kosten (uitgaven) van het lokale bestuur. Deze benadering zorgt voor focus, duidelijkheid en een onmiddellijke koppeling met de economische en financiële situatie.

Om het geheel verder te staven is in onze ervaring praktijkobservatie en verdere cijferanalyse van grote waarde. Door daaraan een kwalitatief luik met één-op-één interviews die peilen naar unieke vaardigheden toe te voegen, wordt de analyse verder onderbouwd. In de praktijk hebben we vastgesteld dat de focusgroepen die in tal van organisaties gebruikt worden onvoldoende de gelegenheid geven om alle informatie naar voren te laten komen. Uiteraard zijn gemeenschappelijke sessies op basis van de geanalyseerde gegevens waardevol om vanuit samenwerking en creativiteit invulling te geven aan de unieke strategie.

Op basis van de dataverzameling kan aan de hand van value curves de huidige waarde en relatieve positie van het lokale bestuur worden uitgezet. Deze visuele tool is een handig hulpmiddel om vervolgens keuzes te gaan maken aan de hand van de verzamelde data. Die keuzes kunnen ver gaan en dienen gezien te worden op het niveau van de targets die werden vooropgesteld. De verzamelde data laten u toe om activiteiten te gaan elimineren, reduceren, versterken en creëren. Deze denkoefening zal zorgen voor focus en laat u toe na te gaan welke organisatievaardigheden u nodig heeft om uw uniek bepaalde strategie uit te voeren. Van daaruit kan een blauwdruk voor strategie-uitvoering worden gecreëerd die inzet op maximaal zeven overkoepelende doelstellingen. Deze beperking in aantal is essentieel om concrete resultaten te boeken. Onderzoek heeft aangetoond dat meer doelstellingen voor suboptimale inzet van de middelen zorgen.

Het mooie aan deze benadering is dat er expliciet ruimte gelaten wordt voor de beleidsmatige invulling die een coalitie aan een legislatuur wil geven. De analyse is geobjectiveerd en laat scenario’s toe die ideologisch kunnen ingevuld worden.

McKinsey publiceerde in 2017 een studie die aantoonde dat overheden miljarden kunnen besparen. Het verbeteren van de strategische focus was daarbij één van de belangrijkste aanbevelingen. De gekwantificeerde aanpak in combinatie met verdere kwalitatieve onderbouw laat net dat toe. Niet alleen zorgt deze benadering voor meer waarde voor de inwoners van een lokaal bestuur, ook zorgt dit voor het maximaliseren van de impact van de ingezette middelen en het reduceren van verdoken kosten. Wat zou het voor uw lokaal bestuur betekenen als u kon voorkomen dat u in de toekomst kansen zou missen?